Kościół w Łapszach Wyżnych

Kościół w Łapszach Wyżnych pod wezwaniem św. Piotra i Pawła nazywany jest perłą rokoka na polskim Spiszu.

Pierwsza wzmianka źródłowa o wsi Łapsze Wyżne pochodzi z dokumentu z 1340 roku. Wieś należała wówczas do parafii w Łapszach Niżnych prowadzonej przez zakon Bożogrobców.

Parafia Łapsze Wyżne została erygowana około roku 1650. Księgi metrykalne zachowały się od 1655 roku. Od roku 1658 parafie prowadzili kapłani zakonu Księży Pijarów.

Obecny kościół pod wezwaniem św. św. Piotra i Pawła zaczęto budować 1 maja 1759 roku staraniem ks. Proboszcza Szymona Gorylowicza pochodzącego z Kacwina, a zakończono w 1776 roku wstawiając rokokowe wyposażenie.

Patronat nad kościołem sprawowali kolejni właściciele Zamku Niedzickiego i Łapsz Wyżnych łożąc na jego budowę i wyposażenie. Murowany z kamienia, otynkowany, reprezentuje skromny typ barokowej świątyni, jednonawowej z krótkim prezbiterium zamkniętym półkoliście i wysmukłą, kwadratowa wieżą od frontu. Do prezbiterium przylega od strony północnej mała zakrystia, a od nawy od strony południowej nowsza kruchta osłaniająca portal z datą 1760. Rokokowe wyposażenie kościoła pochodzi z lat 1760-76.Trójprzęsłowa nawa i prezbiterium przykryte są sklepieniem kolebkowym z lunetami na gurtach, ozdobione skromnymi ramowymi sztukateriami. Dachy są pokryte blachą miedzianą. Kiedyś były pokryte gontami. Wieżę i wieżyczkę na sygnaturkę wieńczą barokowe hełmy.

Ściany tradycyjnie opięta są szkarpami. Okna zamykają półkoliste łuki. Urządzenie wnętrza, bogate, jednolite stylowo jest przykładem doskonałej snycerki rokokowej z trzeciego ćwierćwiecza XVIII wieku i zasługuje na szczególną uwagę.

Ołtarz główny został ufundowany przez Jana Joanelly’ego z Tolvany w 1776 roku. Znajduje się w nim obraz ze św. św. Piotrem i Pawłem, oraz rzeźby św. Szymona, św. Jana Chrzciciela i Koronacja Najświętszej Maryi Panny w zwieńczeniu. Na mensie ołtarza stoi tabernakulum o ażurowej konstrukcji.

Ołtarz boczny lewy – w centrum znajduje się płaskorzeźba NMP Niepokalanie Poczętej, z boku są figury św. Anny i św. Elżbiety a na szczycie obraz św. Jana Chrzciciela.

Ołtarz boczny prawy – na środku znajduje się płaskorzeźba św. Mikołaja, po bokach są figury św. Augustyna i św. Ambrożego, natomiast u góry jest obraz św. Sebastiana. Na ścianie północnej znajduje się ołtarz z 1796 roku ze św. Józefem, Dzieciątkiem Jezus i św. Janem Nepomucenem u góry. Jest to jedyny na Spiszu ołtarz iluzjonistyczny, namalowany bezpośrednio na ścianie.

W tym samym rokokowym stylu są utrzymane: ambona, chrzcielnica, chór i ławki. Na uwagę zasługują także: rzeźby, obraz św. Walentego – czczonego na Spiszu, feretrony, lichtarze, kanony, naczynia i szaty liturgiczne. Wśród zabytków ruchomych znajdują się m.in. pozłacana puszka na hostie z XIV w. i pozłacana monstrancja z w. XV/XVI.

Kościół przechodził kilka etapów odnowy. Wnętrze odrestaurowano w latach 1981 – 1982 staraniem ks. Proboszcza Stanisława Moleckiego – wymiana zniszczonej posadzki, okien, malowanie oraz konserwacja obrazów. Kolejnym etapem prac była zmiana pokrycia dachu z blachy zwykłej na miedzianą za ks. Proboszcza Stanisława Świetlika i remont wież. Gruntowej odnowie poddano kościół w latach 2001 – 2005 za ks. Proboszcza Romana Gorczyńskiego. Wymieniono instalacje elektryczną, nagłaśniającą, elektrycznego ogrzewania, zamontowano dzwony elektronowe, wymalowano wnętrze kościoła. Generalnej renowacji poddano ołtarz główny, ołtarze boczne, ambonę, organy, konfesjonały, tabernakulum, baldachim, chrzcielnicę, balkon chóru i ołtarz św. Józefa.

Szczególną cechą kościoła św. św. Piotra i Pawła jest całkowita jednorodność wystroju, doskonale zharmonizowana z miejscową architekturą. Dekoracje stwarzają wrażenie pogodnej sytości i ciepła, przyciągając wzrok mnóstwem zdobień i barwnością.

Kościół w Łapszance

W latach 1901-1909 na terenie cmentarnym wybudowano kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa który jest kościołem filialnym parafii Łapsze Wyżne.

Przy kościele działa Rada Parafialna, która dba o potrzeby kościoła. Ze składek wiernych wyremontowano ostatnio kościół. Dach i wieżę kościoła przykryto blachą miedzianą. Od wewnątrz i od zewnątrz wymalowano ściany kościoła. Wykonano z kostki betonowej chodnik okalający kościół . zbudowano nowe, piękne kamienne ogrodzenie cmentarza kościelnego. Zakonserwowano poszerzoną konstrukcję drewnianą chóru. W roku 2006 poddano konserwacji ołtarze znajdujące się w kościele, oraz baldachim używany podczas procesji.

Na samym końcu Łapszanki w 1928 r. mieszkańcy wybudowali kapliczkę pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej. W wieży umieszczono dzwon z tego samego roku. Według dawnych wierzeń, bicie w dzwon tej kapliczki miało odganiać płanetniki, które powodowały burze. Dlatego, gdy zaczynała się burza – dzwoniono. Zawsze ważnym wydarzeniem w Łapszance jest główny odpust w święto Najświętszego Serca Pana Jezusa. Mieszkańcy Łapszanki w tym dniu, po mszy świętej, zapraszają swoich bliskich i zaprzyjaźnionych znajomych do swoich domów „na gościnę”.